Hằng năm cứ mỗi dịp gần Noel, vào độ cuối đông tiết trời se lạnh,
dường như đã trở thành thông lệ, chúng ta lại nghe thấy giai điệu quen
thuộc của “Bài thánh ca buồn” vang lên khắp nơi. Gần nửa thế kỷ
trôi qua, vào dịp lễ Giáng sinh, bản tình ca ấy vẫn cứ thản nhiên len
lỏi vào tâm thức từ người dân đô thị đến những chòm xóm nhỏ, thậm chí
còn quen thuộc hơn cả Thánh ca Giáo đường.
Đã 40 năm trôi qua, giờ đây khi đặt câu hỏi, trong số các bài hát
việt về Giáng sinh, ca khúc nào phổ biến nhất, câu trả lời chắc chắn sẽ
là “Bài thánh ca buồn” của nhạc sĩ Nguyễn Vũ, văn không ngừng ngân vang trong những đêm lành.
Thực ra, Elvis Phương không phải là ca sĩ đầu tiên thể hiện “Bài
thánh ca buồn”, và có lẽ cũng chẳng phải là người cuối cùng, nhưng anh
đã là người mặc định cho ca khúc một vị trí hoàn hảo, thổi vào đó dạt
dào những cảm xúc từ khung trời kỷ niệm pha trộn giữa mùa Noel xưa và
nay, một chút gì tiếc nuối, xa vắng, kết hợp sử lý giọng hát ở không
gian cao, rộng, khoan thai, phát âmca từ rõ ràng, lắng đọng, để rồi đẩy
ca khúc lên trở thành một tuyệt tác mà qua biết bao nhiêu thế hệ người
nghe, nó vẫn luôn là bài ca Giáng sinh được yêu mến nhất.
Quay trở lại với nhạc phẩm “Bài thánh ca buồn” thì vốn là một sáng
tác của nhạc sĩ Nguyễn Vũ. Ông sáng tác ca khúc này vào năm 1972, tức
cách đây đúng 40 năm và được hãng đĩa Sơn Ca mua độc quyền, nam ca sĩ
Thái Châu là người đầu tiên thể hiện.
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ tên thật là Nguyễn Tuấn Khanh, sinh năm 1944 tại Hà
Nội nhưng suốt thời thơ ấu ông sống ở Đà Lạt. Chính thành phố sương mù
này đã tác động nhiều đến bước đường nghệ thuật của ông.
Năm 12 tuổi (1956), cậu bé Tuấn Khanh từng đoạt giải nhất đơn ca
thiếu nhi do đài phát thanh Đà Lạt tổ chức. Năm 23 tuổi, Nguyễn Vũ có
bản nhạc đầu tay “Huyền thoại chiều mưa”… Hiện tại, ông có 4 người con
gái đều đã trưởng thành nhưng không có aitheo nghiệp âm nhạc của cha.
Hiện ông đang mở lớp dạy đàn, dạy nhạc tại Sài Gòn.
Mỗi ca khúc đều có một số phận, nhưng sau hơn 40 năm khi ca khúc ra
đời, cha đẻ của Bài thánh ca buồn – nhạc sĩ Nguyễn Vũ – vẫn còn nguyên
sự phấn khích: “Tôi không nghĩ ca khúc này lại được nhiều khán giả yêu
mến đến thế. Khi viết ca khúc ấy, đơn giản tôi đang hoài niệm quãng thời
trai trẻ của mình. Cái thời mà tôi chỉ dám ngắm nhìn người tôi mến,
không dám mở lời làm quen”.
Ông kể rằng năm 14 tuổi, ông bị mê đắm bởi một cô gái người công giáo
tại thành phố Đà Lạt sương mù. Tình cảm ấy khiến ông cứ lẽo đẽo theo cô
trên đường đến nhà thờ. Trong một lần tan lễ, trời mưa rất to, cả hai
đành phải trú mưa chung dưới một hiên nhà. Lúc ấy cũng đúng ngày lễ
Giáng Sinh. Cô gái và người nhạc sĩ đều im lặng. Khi nghe ca khúc Silent
Night (Đêm thánh vô cùng) phát ra từ nhà bên cạnh, cô gái lẩm nhẩm hát
theo, hình ảnh ấy cứ ám ảnh người nhạc sĩ cho đến nhiều năm sau đó,
“trái tim của một gã trai mới lớn thổn thức đến tội nghiệp nhưng lại
không có can đảm để làm quen”, vào năm 1972, Nguyễn Vũ đã viết lại cảm
xúc của mình”. Và “Bài Thánh Ca Buồn” đã ra đời.
Đối với một tác phẩm nổi tiếng, chúng ta không chỉ xem xét, khẳng
định khía cạnh tài năng của người sáng tác, mà còn phải quan tâm tới
những nhân tố làm nên sở thích ở người nghe.“Bài thánh ca buồn” quả thực
là một ca khúc đã vượt qua sự thử thách của thời gian để trở thành hiện
tượng văn hóa, chứa đựng nhiều giá trị nghệ thuật, nhân văn, thẩm mỹ,
lịch sử, khiến cho tác phẩm phẩm vì thế được cả những người Thiên Chúa
giáo, lẫn những người ngoại đạo đều yêu thích. Một câu chuyện tình lãng
mạn nhưng tinh tế và chân thật của một mùa Noel kỷ niệm, hơi phảng phất
buồn, nhưng không bi lụy.
Ở Việt Nam, dù không chính thức nhưng Giáng sinh dần dần được coi như
một ngày lễ chung, thường được tổ chức vào tối 24 và kéo sang ngày 25
tháng 12. Ngày nay, ngoài việc cộng đồng công giáo tổ chức lễ Noel theo
những nghi lễ của tôn giáo nghiêm trang của mình, lễ Giáng sinh còn là
một dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng nhộn nhịp của nhiều tầng lớp dân
chúng nói chung, và đối với họ, Noel là một ngày Hội hơn là một ngày Lễ.
Đã 40 năm kể từ khi ca khúc “Bài thánh ca buồn” ra đời, đến nay nó
vẫn được nhiều người nghe, thích và tiếp tục hát, thậm chí đang có xu
hướng trẻ hóa dần dần. “Bài thánh ca buồn” đã thực sự trở thành một
trong những ca khúc pop-ballad được nhiều người Việt ưa chuộng vào mỗi
dịp Giáng sinh.
https://nhacxua.vn/ca-khuc-va-giai-thoai-40-nam-bai-thanh-ca-buon/
