Đi Một Ngày Đàng . . .: 2019

Thứ Bảy, 28 tháng 12, 2019

ĐÊM GIAO THỪA 31/12/19 CÓ LỄ HỘI COUNTDOWN LIGHT 2020 TẠI PHỐ ĐI BỘ NGUYỄN HUỆ, MỜI ANH EM ĐẾN CHƠI

Khu vực quanh đường Nguyễn Huệ và trung tâm thành phố Hồ Chí Minh từ mấy chục nay đã rất náo nhiệt mỗi dịp lễ hội, giờ có thêm phố đi bộ thì lại càng thêm náo nhiệt hơn. Mình được biết là đêm giao thừa 31/1/2019 sẽ tiếp tục có Lễ hội ánh sáng Countdown Lights 2020. Nói là tiếp tục có vì đây sẽ là lần thứ 3 lễ hội countdown diễn ra tại phố đi bộ Nguyễn Huệ.

Một số ý chính:

Lễ hội văn nghệ sẽ chính thức diễn ra vào 20g đêm giao thừa đến rạng sáng ngày 01.01.2020
Các nghệ sĩ tham gia biểu diễn gồm có: Thanh Bùi, Sơn Tùng M-TP, Vũ Cát Tường, Trọng Hiếu, Ngọt, Phan Mạnh Quỳnh, Võ Hạ Trâm, Đỗ Hải Anh, LYRICÍST, BN, MINH & Hoaprox, Tuimi & Datmaniac, với sự dẫn dắt của MC Trấn Thành... Cùng với đối tác âm nhạc chính thức Billboard Việt Nam, tổng đạo diễn chương trình năm nay - đạo diễn trẻ Đào Minh Vũ.
Đặc biệt, chương trình sẽ đem đến những trải nghiệm thị giác mới lạ với “khoảnh khắc công nghệ tương tác ảo AR đặc biệt” trình diễn những hiệu ứng bất ngờ đáng kinh ngạc dành cho khán giả xem live tại Đường đi bộ Nguyễn Huệ, cũng như khán giả xem chương trình trực tiếp qua sóng truyền hình.

Đêm giao thừa anh em có đi chơi thì ghé ngang phố đi bộ tham gia Countdown giao thừa 2020 cho vui nhé!

https://tinhte.vn/threads/dem-giao-thua-31-12-19-co-le-hoi-countdown-light-2020-tai-pho-di-bo-nguyen-hue-moi-anh-em-den-choi.3051825/

Thứ Năm, 26 tháng 12, 2019

MỐI HIỂM HOẠ TỪ KHAI THÁC CÁT QUÁ MỨC Ở ĐÔNG NAM Á - SIM CHI YIN

Việt Nam là một ví dụ điển hình cho mối đe dọa toàn cầu ít được biết đến, đó chính là việc khai thác cát sông để xây dựng các thành phố đang mọc lên trên khắp thế giới. Nhiếp ảnh gia người Singapore, Sim Chi Yin, đã thực hiện phóng sự ảnh này cùng nhà báo Vince Beiser để cảnh tỉnh chúng ta về thực tại đang diễn ra ngay tại đây và bây giờ.

Về Sim Chi Yin
Sim Chi Yin (sinh năm 1978) là một nhiếp ảnh gia và nghệ sĩ người Singapore. Các tác phẩm của cô trải rộng qua nhiều phương thức thể hiện, từ nhiếp ảnh, phim cho tới âm thanh, văn bản, tư liệu lưu trữ và những bài đọc trình diễn. Kết hợp giữa nghiên cứu và cách kể chuyện chuyên sâu , tác phẩm của nghệ sĩ khám phá những vấn đề về lịch sử, ký ức, sự xung đột, di cư và những hậu quả của chúng.

Sim đã đoạt Giải Nobel Hoà bình cho nhiếp ảnh gia vào năm 2017 qua dự án của Chiến dịch Quốc tế để xoá bỏ Vũ khí Hạt nhận (ICAN); buổi triển lãm cá nhân của cô đã diễn ra tại bảo tàng Nobel Peace Centre tại Oslo về những phong cảnh hạt nhân, sử dụng sắp đặt video và nhiếp ảnh. Cô cũng có những triển lãm cá nhân khác như "One Day We'll Understand" ở phòng tranh Hanart TZ tại Hồng Kông (2019) và "Most People Were Silent" tại Viện Nghệ thuật Đương Đại Singapore (2018). Ngoài ra, tác phẩm của cô cũng được trưng bày tại Istanbul Biennale (2017), Không gian Nhiếp ảnh Annenberg tại Los Angeles, Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại Gyeonggi ở Hàn Quốc và nhiều tổ chức quốc tế khác. Sim đã hai lần được đề cử giải thưởng Prix Pictet và chiến thắng giải thưởng Chris Hondros (2018).

Cô tham gia Magnum Photos với tư cách là thành viên được đề cử vào năm 2018 và hiện tại cô đang làm tiến sĩ nghiên cứu tại King's College London.

Anh em có thể xem các dự án ảnh nghiên cứu chuyên sâu của Sim Chi Yin qua trang web của cô.

Về phóng sự ảnh
Năm 2016, Sim Chi Yin nghiên cứu và thực hiện phóng sự ảnh này cho National Geographic cùng với người viết Vince Beiser. Để thấy được mối hiểm hoạ cận kề đang diễn ra từ việc khai thác cát tràn lan trên sông Mê Kông, mình dịch lại nguyên bài viết từ National Geographic để anh em có cái nhìn khách quan từ bên ngoài về vấn đề này.

Tại tỉnh An Giang, một đoạn bờ sông dài nửa dặm dọc theo sông Vàm Nao đã bị sụp vào tháng 4 năm 2017, những ngôi nhà và một phần con đường cũng đổ sập theo. Khai thác cát đã làm suy yếu bờ sông.

Một buổi chiều năm 2017, bà Hà Thị Bé, 67 tuổi đang ngồi với con trai tại quán cafe nhỏ của bà tại một xóm thuộc huyện Hồng Ngự, nhìn ra sông Tiền, nhánh chính của dòng Mê Kông ở Việt Nam. Đột nhiên, mặt đất bên dưới họ bỗng sụp đổ. Bờ sông đã sụp xuống dòng nước. "Chúng tôi hét lớn và chạy đi. Nó rơi với âm thanh rất lớn." Bà kể.

Bà Bé và con trai thoát thân an toàn nhưng quán cafe và ngôi nhà gần đó của bà đã bị phá huỷ. "Nó đã lấy đi tất cả những gì chúng tôi từng sở hữu để xây dựng ngôi nhà, và bây giờ tất cả đã biến mất." Bà thở dài. Nhưng bà Bé vẫn cho rằng mình may mắn. "Nếu điều đó xảy ra vào ban đêm, tôi và các cháu tôi có lẽ đã chết. Chúng tôi thường ngủ trong ngôi nhà đó." Bà kể.

Có thể thấy nguyên do chính của sự sụp đổ này ở ngay những vùng nước đục của sông Tiền: những chiếc tàu nạo vét sử dụng máy bơm ồn ào để nâng lên từ lòng sông một lượng cát khổng lồ. Trong những năm gần đây, loại vật liệu khiêm tốn này đang trở thành một mặt hàng nóng đáng kinh ngạc. Cát là thành phần chính của bê tông - vật liệu xây dựng thiết yếu cho các thành phố đang phát triển nhanh của Việt Nam. Nhu cầu sử dụng cát đang tăng mạnh không chỉ tàn phá các dòng sông ở Việt Nam mà còn ảnh hưởng tới đồng bằng sông Cửu Long vốn rất quan trọng.

Bà Hà Thị Bé cùng hai cháu trai đứng trên đống đổ nát của ngôi nhà tổ tiên dọc sông Tiền ở tỉnh Đồng Tháp. Chính phủ đã cảnh báo bà phải di dời vào đất liền để sống cùng con trai vào tháng 1 năm 2017, hai tháng trước khi ngôi nhà bị sụp. "Nhưng tất cả mọi thứ tôi sở hữu đều ở trong ngôi nhà này, bây giờ tất cả mọi thứ đều biến mất rồi." Bà nói.

Tháng 7 năm 2017, bà Tư, 72 tuổi, quay trở về xem những gì còn sót lại của ngôi nhà bà ở Nhà Bè, ngoại ô thành phố Hồ Chí Minh. Bốn ngày trước, một phần của ngôi nhà đã rơi xuống dòng sông. Lúc sự việc xảy ra, bà đang ở nhà với con dâu nhưng hai người đã chạy thoát an toàn.

Ở các thị trấn và làng mạc dọc sông Mê Kông và rất nhiều con sông khác trên khắp đất nước, các bờ sông bị phá huỷ rồi sạt lở do nạo vét cát quá mức, kéo theo chúng là những cánh đồng, ao cá, quán xá và nhà cửa. Những năm gần đây, hàng ngàn mẫu đất trồng lúa đã bị mất, và ít nhất 1.200 gia đình phải di dời. Hàng trăm người phải sơ tán khỏi các hòn đảo nằm trong dòng chảy đang biến mất ngay dưới chân họ. Chính phủ ước tính có khoảng 500.000 người ở đồng bằng sông Cửu Long cần phải di chuyển khỏi các khu vực lở đất như vậy.

Khai thác cát trên sông không chỉ là vấn đề đối với người dân, việc này còn khiến nước nhiễm bùn và quét sạch lòng sông, giết chết cá, thực vật và các sinh vật khác sống tại đó. Bà Hà Thị Bé kể: "Hồi nhỏ, chúng tôi thường bắt ốc bắt cá để ăn. Kể từ khi cát bị nạo vét, cá, ốc không còn nữa."

Một chiếc sà lan chở đầy cát vừa mới nạo vét đi qua một ngôi nhà bỏ hoang trên sông Tiền. Cùng với việc khai thác cát, biến đổi khí hậu và việc xây dựng các con đập đe doạ việc đánh bắt cá cùng các mục đích sử dụng khác của dòng sông.

Ở đồng bằng sông Cửu Long, hành khách đi qua sông Tiền trên một chiếc phà. Đồng bằng là một mê cung các dòng sông và kênh rạch và phà là phương tiện giao thông công cộng chính, đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Liên, một người bán mì, đang phục vụ bữa sáng cho những người bán hàng khác tại chợ nổi Cái Răng, thành phố Cần Thơ ở đồng bằng sông Cửu Long. Đằng sau họ là đống cát và vật liệu xây dựng, điều đã trở nên phổ biến ở thành phố đang phát triển rất nhanh này.

Giống như nhiều người dân làng khác đang sống dọc dòng sông Tiền, bà Phan Thị Âu, 86 tuổi, lo lắng liệu ngôi nhà tổ tiên của bà có trôi sông một ngày nào đó không. Một ngôi nhà gạch đã đổ sụp một phần xuống lòng sông ngay trước mắt bà giữa năm 2014, 2015 và hiện đã bị bỏ hoang. Người dân địa phương cho biết sự sạt lở này đã xảy ra kể từ năm 2011. Hai mươi hộ gia đình ở làng Phú Lợi B đã kí thỉnh nguyện thư yêu cầu chính phủ bảo vệ họ khỏi sự sạt lở này. Sự cải thiện duy nhất là các tàu nạo vét đã di chuyển từ gần bờ ra giữa sông.

Sau khi một phần bờ sông sụp đổ vào năm 2013, ngôi nhà dọc sông Tiền này đang bị xâm lấn bởi nước và thảm thực vật.

Một vấn đề toàn cầu
Việt Nam là nơi duy nhất mà khai thác cát gây ra thiệt hại lớn như vậy. Trên khắp thế giới đang phát triển, những thành phố đang gia tăng với tốc độ chóng mặt, nuốt chửng cát với số lượng lớn chưa từng thấy. Số người Việt Nam sống ở các thành phố đã tăng gấp đôi trong hai mươi năm qua, lên tới khoảng 32 triệu người.

Trên toàn thế giới, dân số đô thị đang tăng khoảng 65 triệu người mỗi năm; tương đương với việc hành tinh nhận thêm tám thành phố New York mỗi năm. Gần 50 tỷ tấn cát và sỏi được khai thác hàng năm để xây dựng các toà tháp văn phòng, chung cư, đường cao tốc và sân bay để phục vụ con người. (Cát ở Việt Nam còn được bán cho Singapore, quốc gia sử dụng số lượng cát khổng lồ để xây dựng, đắp đất nhân tạo.)

Bé Nguyễn Gia Lạc, 10 tuổi, và bé Nguyễn Trung Kiên, 12 tuổi, chơi trên một đống cát khổng lồ bên làng ở đảo Châu Ma thuộc tỉnh Đồng Tháp, gần biên giới Campuchia. Kho dự trữ cát từ sông Tiền gần đó, nơi từng là đất nông nghiệp, thuộc sở hữu của một doanh nhân ở đâu đó tại Việt Nam. Trong khi người dân làng không quen được với việc khai thác cát vì tiếng ồn và sự sạt lở mà nó gây ra, núi cát lại là một điểm thu hút của địa phương.

Công nhân của sà lan cát gần thành phố Cần Thơ đổ xuống một núi cát được bơm lên từ các nhánh của sông Mê Kông. Cát ướt sau đó được bơm qua các đường ống ngầm đến một công trường xây dựng ở đất liền.

Có thể bạn sẽ hỏi tại sao chúng ta không sử dụng cát từ sa mạc Sahara và các sa mạc tương tự? Câu trả lời là: cát sa mạc không thể dùng để làm bê tông - các hạt cát bị gió làm mòn, chúng quá mịn và tròn. Kết quả là, từ Trung Quốc tới Jamaica, từ Liberia tới Ấn Độ, những kẻ khai thác đang cướp bóc những hạt cát quý giá từ dưới lòng sông, các vùng đồng bằng ngập nước và bãi biển.

Ở Việt Nam, việc khai thác cát còn gây ra một hiểm hoạ khác: nó khiến đồng bằng sông Cửu Long dần biến mất. Đây là nơi sinh sống của 20 triệu người và là nguồn cung cấp thức ăn của nửa đất nước cũng như rất nhiều gạo cho phần còn lại của Đông Nam Á.

Biến đổi khí hậu do mực nước biển tăng là lý do khiến đồng bằng mất đi một khoảnh đất tương đương với diện tích của nửa sân bóng mỗi ngày. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu tin rằng, một lý do khác chính là do con người đang cướp đi lượng cát lớn của đồng bằng.

Cát được nạo vét từ lòng sông và đổ lên những chiếc sà lan, sau đó được vận chuyển dọc xuống sông.

Trong hàng thế kỷ, đồng bằng đã được bồi đắp bằng trầm tích chảy xuống từ những rặng núi ở Trung Á thuộc sông Mê Kông. Những trong những năm gần đây, tại mỗi quốc gia có sông chảy qua, các công ty khai thác bắt đầu lấy đi một lượng cát khổng lồ từ lòng sông. Theo một nghiên cứu năm 2013 của ba nhà nghiên cứu người Pháp, khoảng 50 triệu tấn cát đã bị khai thác chỉ trong năm 2011 - lượng cát này đủ để bao phủ thành phố Denver sâu khoảng 5 centimet. Trong khi đó, năm con đập lớn đã được xây dựng trong những năm gần đây và 12 con đập khác dự kiến sẽ được xây dựng ở Trung Quốc, Lào và Campuchia trên dòng Mê Kông. Những con đập sẽ càng làm giảm dòng chảy trầm tích xuống đồng bằng.

Nói cách khác, trong khi sự xói mòn tự nhiên của đồng bằng vẫn tiếp tục, thì sự bổ sung tự nhiên của nó lại không hề có. "Dòng chảy trầm tích đã bị vơi đi một nửa." nhà nghiên cứu thuộc Chương trình Mê Kông Mở rộng của Hiệp hội Thiên nhiên Thế giới, Marc Goichot nói. Với tốc độ này, gần một nửa đồng bằng sẽ bị xoá sổ vào cuối thế kỷ này, ông cho biết.

Sà lan chở cát xuống kênh Chợ Gạo trên đường tới Thành phố Hồ Chí Minh. Những chiếc sà lan thường chứa 700 tấn cát, một số chứa tới 1.600 tấn.

Thành phố Hồ Chí Minh, trước đây thường được gọi là Sài Gòn, là trung tâm kinh tế của Việt Nam. Phần lớn cát được nạo vét và bơm lên từ sông Mê Kông là để phục vụ cho việc xây dựng ở đây cũng như các thành phố khác ở miền Bắc. Tuy nhiên, một phần cát được xuất khẩu sang Singapore, nơi đòi hỏi một lượng lớn cát để phục vụ cho các dự án cải tạo đất.

Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn bởi thực tế là phần lớn hoạt động khai thác cát ở Việt Nam hoàn toàn không được kiểm soát và bất hợp pháp. Việc buôn bán cát sinh lợi đến mức nó đã sinh ra một chợ đen phát triển mạnh, với hàng trăm chiếc thuyền không có giấy phép trên các con sông. Chỉ trong năm 2016, cảnh sát Việt Nam đã bắt được gần 3.000 người nạo vét mà không có giấy phép hoặc tại các khu vực được bảo vệ trên khắp cả nước.

Có nhiều người khai thác hợp pháp; nếu không, họ chỉ là những người Việt bình thường đang cố gắng kiếm sống. Một số người mang theo cả gia đình lên thuyền.

Anh Nguyễn Văn Tú, 38 tuổi, từng khai thác cát từ đoạn sông Tiền gần quê bà Hà Thị Bé trước khi bị cảnh sát trấn áp. "Việc kinh doanh từng rất tốt." Tú kể. Có lúc anh ta kiếm được $13,000 mỗi tháng. "Kiếm tiền như vậy thật dễ dàng. Nghĩ mà xem, anh chỉ cần hút cát lên, thế là có tiền. Quá đơn giản." Tú nói.

Các quan chức Việt Nam thường xuyên tuyên bố quyết tâm chấm dứt hoạt động khai thác cát trái phép, nhưng cũng như nhiều quốc gia khác, thay vì thực hiện các biện pháp, họ đã nhận hối lộ, thờ ơ với việc ngăn chặn khai thác trái phép. Năm 2013, ba quan chức chính quyền ở Hồng Ngự bị buộc tội nhận hối lộ để lờ đi việc khai thác cát trái phép tại sông Tiền. Tháng Ba năm 2017, Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình thừa nhận việc khai thác cát trái phép quy mô lớn vẫn tiếp diễn một phần do chính quyền địa phương đã "nới lỏng quản lý, che đậy và bảo vệ" những kẻ khai thác.

Đã có vài trường hợp, những kẻ khai thác bất hợp pháp dùng tới bạo lực để duy trì việc kinh doanh. Ở Ấn Độ và các quốc gia khác, những tên "mafia cát" đã tấn công, thậm chí sát hại các sĩ quan cảnh sát, nhà hoạt động môi trường, nhà báo và những người cản đường chúng. Trong một cuộc trấn áp ở Việt Nam vào mùa xuân năm 2017, theo truyền thông địa phương, những kẻ khai thác bất hợp pháp đã cố gắng đánh chìm một chiếc thuyền cảnh sát bằng cách đổ cát lên đó.

Quá chán nản với các hành vi này, vào năm 2017, hàng chục ngư dân Việt Nam đã tự mình giải quyết bằng cách tấn công những kẻ khai thác cát đã phá hoại sinh kế của họ. Tháng 6 năm đó, vụ ẩu đả giữa những kẻ khai thác và dân làng đã khiến hai người phải nhập viện.

Trong khi căng thẳng đang gia tăng, đồng bằng sông Cửu Long vẫn tiếp tục bị xói mòn, điều tương tự cũng xảy đến với mảnh đất của những người dân làng như bà Hà Thị Bé.

Những đường ray trên cao cho tuyến tàu metro là biểu tượng cho sự tiến bộ kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh.

Tham khảo National Geographic, Chiyinsim

Thứ Tư, 18 tháng 12, 2019

KHÁT CÁ TRÊN DÒNG MEKONG

CAMPUCHIATbong ngồi trong một túp lều tạm bợ bên Biển Hồ và kể cho lũ trẻ xung quanh về nơi từng có nguồn thủy sản dồi dào.

"Cách đây rất lâu, hồ này chứa vô cùng nhiều loài rắn, cá da trơn", Tbong cho biết, mắt nheo lại dưới ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, chỉ trong một thế hệ, mọi thứ đã thay đổi.

Các loài cá tại Biển Hồ (Tonle Sap) ở Campuchia đang suy giảm nghiêm trọng. Thực vật cũng chết dần và toàn bộ hệ thống sông Mekong đang bị phá hủy. Đối với những đứa trẻ xung quanh Tbong, một Biển Hồ đầy ắp thủy sản chỉ là câu chuyện "trong truyền thuyết".

Biển Hồ là hồ nước ngọt lớn nhất Đông Nam Á, nằm ở trung tâm khu vực hạ lưu sông Mekong. Hồ này cùng các bãi bồi xung quanh được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới hồi năm 1997, tạo môi trường nuôi trồng và thu hoạch hàng trăm loài cá, cũng như các sản phẩm thủy sản nước ngọt khác. Tuy nhiên, mực nước năm nay đã giảm xuống mức thấp kỷ lục.

Một ngư dân quăng lưới trên sông Tonle Sap nối với Biển Hồ ở Campuchia hồi năm 2010. Ảnh: Reuters.

"Kể từ khi Ủy hội sông Mekong (MRC) thành lập hồi năm 1995, mực nước trên khắp vùng hạ lưu con sông này chưa bao giờ thấp đến thế, nước cũng có màu xanh khác thường do mất đi lớp phù sa", Marc Goichot, cố vấn cấp cao phụ trách chương trình sông Mekong của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF), cho biết.

Goichot giải thích rằng đối với sông Mekong, màu nước xanh là hiện tượng bất thường và có tác động xấu. "Đó là sự thay đổi lớn trong hệ thống sinh thái và sẽ gây ra một loạt tác động, như phơi bày các loài thủy sản dễ bị tổn thương trước mắt những 'thợ săn', làm suy yếu bờ sông, cạn kiệt nguồn dinh dưỡng phong phú cho các cánh đồng lúa, rừng ngập mặn và thủy sản", chuyên gia cho hay.

Cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu toàn cầu hiện nay khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã cảnh báo về sự thay đổi trên lưu vực sông Mekong suốt nhiều thập kỷ.

Ý tưởng xây các đập ở hạ lưu sông Mekong xuất hiện từ thời Chiến tranh Lạnh, khi Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc coi thủy điện là chiến lược tiềm năng để phát triển kinh tế. Kế hoạch này đạt được đà tăng trưởng vào đầu những năm 2000. Khi đó, MRC ước tính 4 quốc gia thành viên của ủy hội, bao gồm Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam, có thể thu được khoảng 30 tỷ USD lợi nhuận.

Nhưng vài năm sau, MRC đã thay đổi dự báo, thừa nhận những thiệt hại về môi trường đi kèm các đập thủy điện này để lại hậu quả lớn hơn bất cứ tiềm năng lợi ích nào.

Tuy nhiên, bất chấp cảnh báo, Trung Quốc vẫn xây thêm nhiều đập trên sông Mekong. Mekong Butterfly, một nhóm dân sự ở Thái Lan, cáo buộc 8 con đập ở Trung Quốc là thủ phạm chính khiến mực nước sông xuống thấp kỷ lục. Những quốc gia ở hạ lưu sông Mekong cũng không từ bỏ việc phát triển thủy điện, khi riêng ở Lào và Campuchia có tới hơn 140 đập thủy điện được lên kế hoạch trên dòng chính và các nhánh.

Tại các hồ chứa do sông Mekong chảy vào, các đập thủy điện đã chặn dòng phù sa giàu dinh dưỡng. Theo WWF, từ năm 1992 đến 2014, lưu lượng phù sa trên sông Mekong đã giảm hơn một nửa. Khi phù sa bị chặn lại, nước biển bắt đầu xâm nhập vào sông, đe dọa hệ sinh thái nước ngọt vốn dễ tổn thương. Các con đập cũng chặn đường di chuyển của khoảng 160 loài cá di cư đường dài.

"Chúng cần bơi lên tận thượng nguồn ở phía bắc Lào để sinh sản, trong khi cá con phải ngược về vùng đồng bằng sông Mekong và Biển Hồ để kiếm ăn. Bất cứ chướng ngại vật nào trên đường di cư cũng khiến chúng có nguy cơ cao bị tuyệt chủng", Goichot cảnh báo.

Các loài thủy sản lớn có lộ trình di cư dài hơn nên chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Năm 2010, quần thể cá da trơn lớn trên sông Mekong đã giảm 90% sau một thập kỷ. "Trong số 692 loài cá nước ngọt còn tồn lại ở hạ lưu sông Mekong, 10% có nguy cơ tuyệt chủng trên toàn cầu và 3% gần bị đe dọa", báo cáo năm 2018 của MRC cho hay.

Vị trí hồ Tonle Sap ở Campuchia. Đồ họa: Guardian.

Vị trí Biển Hồ ở Campuchia. Đồ họa: Guardian.

Sự suy giảm thủy sản không chỉ vì môi trường thay đổi, mà còn do tình trạng đánh bắt trái phép ngày càng gia tăng. Nhiều thủ phạm là những ngư dân địa phương tuyệt vọng, sử dụng một loạt biện pháp như dùng thuốc nổ, kích điện, chất độc và lưới cỡ siêu lớn không được cấp phép. Họ cũng thường phớt lờ lệnh cấm đánh bắt trong mùa cấm từ tháng 6 đến tháng 10, khi một số khu vực nhất định được giới hạn để tạo điều kiện cho cá sinh sản.

Việc bán cá nước ngọt khai thác từ Biển Hồ trên chợ đen cũng ngày càng nở rộ. Đây là một chủ đề nhạy cảm trong khu vực, nên dường như không ai sẵn lòng tiếp chuyện. Chủ các thuyền không chắc chắn về những việc họ đang làm để kiếm sống, trong khi người bán hàng ở chợ dường như cũng mơ hồ về nguồn gốc số cá họ nhập về.

Tình trạng đánh bắt và buôn bán cá bất hợp pháp, cùng với các đập thủy điện, nạn cát tặc và những hoạt động khác của con người đang để lại hậu quả ngày càng rõ ràng.

Là một trong những nước có ngành sản xuất cá nội địa lớn nhất thế giới, Campuchia phụ thuộc chặt chẽ vào sông Mekong để đảm bảo an ninh lương thực. Với những người sống gần Biển Hồ, cá thường là mặt hàng miễn phí, nhưng giờ đây họ phải mua chúng với giá ngày càng tăng.

Vannak, một người bán hàng trong chợ ở Siem Reap, cho biết giá cá cao gấp đôi so với vài năm trước. "Khoảng 5-10 năm trước, chúng tôi mua một kg cá với giá 4.000 hoặc 5.000 riel (1,2 USD)", người đàn ông chỉ tay vào con cá đang nướng. Tuy nhiên, mức giá bây giờ đã tăng lên 10.000 riel (2,4 USD) một kg.

Tbong hồi tưởng lại khoảng thời gian chỉ cần giăng lưới trong rừng ngập mặn là cá tự chui vào. "Giờ đây, mỗi lần đi đánh cá, tôi phải ở lại giữa hồ trong khoảng 10-15 ngày, thay vì một hoặc hai ngày như trước đây", anh cho hay.

Khi nguồn cá tự nhiên ngày càng khan hiếm, ngư dân buộc phải thiết lập các trang trại nuôi trồng trên Biển Hồ, trong khi người dân đang chuyển sang các nguồn protein thay thế. Tuy nhiên, điều này cũng có khả năng tác động đáng kể tới sinh thái.

"Việc sản xuất những nguồn thực phẩm khác, bao gồm thịt bò, đậu nành, hoặc thủy sản nuôi trồng, đều cần tới đất, nước và gây ô nhiễm. Nhu cầu đất đai ngày càng tăng có thể sẽ thúc đẩy chuyển đổi rừng nhiều hơn, trong khi nguồn nước cũng bị cạnh tranh", Goichot cho biết.

Giới chuyên gia nhận định tình hình tại Biển Hồ là dấu hiệu vô cùng thực tế về tương lai của toàn bộ lưu vực sông Mekong nếu tiếp tục không kiểm soát khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, những phản ứng và biện pháp đưa ra vẫn còn chậm. Thành tựu của MRC được cho là mới dừng lại ở phổ biến kiến thức.

Với sáng kiến Phục hồi Các đồng bằng châu Á, WWF đang nỗ lực đảm bảo đầu tư về tài chính cũng như chính sách để bảo vệ môi trường song song với các kế hoạch phát triển. Tổ chức này cũng đang tìm cách quản lý nguồn nước dựa theo một sáng kiến khác.

Các hành động kiểm soát không chỉ dừng lại ở mức cấp thiết đối với sông Mekong, mà đang ở mức báo động. Theo một nghiên cứu được thực hiện từ năm 2012 tới 2017 của MRC, tổng sinh khối thủy sản sẽ giảm 35-40% vào năm sau nếu không có hành động nào được triển khai. Việc phát triển thủy điện tới năm 2040 cũng sẽ loại bỏ phần lớn các loài cá di cư trên sông Mekong.

"Hệ thống sinh thái trên sông Mekong rõ ràng đang trải qua những thay đổi nghiêm trọng vô cùng đáng quan ngại. Chúng ta còn cách một cuộc khủng hoảng lớn bao xa?", Goichot nói.

Ánh Ngọc (Theo Guardian)

https://vnexpress.net/the-gioi/khat-ca-tren-dong-mekong-4028393.html

Thứ Ba, 17 tháng 12, 2019

HƯƠNG LAN - MỘT ĐỜI SÂN KHẤU: ĐÃ TAI ĐÃ MẮT, VẪN THẤY THÈM

03/06/2018 10:15 GMT+7

TTO - Dù kéo dài đến hơn ba tiếng đồng hồ nhưng liveshow Một đời sân khấu kỷ niệm 57 năm ca hát của danh ca Hương Lan vẫn khiến khán giả muốn được xem thêm nữa, hơn nữa…

Current Time0:02

Duration1:19

Auto

Hương Lan và Hương Thanh với ca cảnh Duyên kỳ ngộ - Trưng nữ vương - Video: GIA TIẾN

Như Hương Lan đã chia sẻ trước đó, sau thời gian dài ấp ủ một liveshow cá nhân để đời cho sự nghiệp, bà quyết phải thực hiện điều đó trong năm nay bởi đây là năm đánh dấu cột mốc 100 năm cải lương - thể loại mà bà yêu thích, gắn bó và thành danh từ khi mới 5 tuổi.

Thế nên sô diễn Một đời sân khấu đã mở màn thật dung dị nhưng đầy tình yêu thương với Vịnh khúc hoài lang (Hoàng Song Việt) và phần tri ân ông Cao Văn Lầu, người được cho là đã đặt những nền tảng đầu tiên cho bộ môn nghệ thuật cải lương tại Việt Nam.

Hương Lan và Trọng Phúc hát Vịnh khúc hoài lang (Hoàng Song Việt) - Ảnh: GIA TIẾN

Và chương đầu, kỷ niệm 100 năm sân khấu cải lương này chính là phần "độc nhất vô nhị" bởi có lẽ không một nữ ca sĩ của đất Việt nào có được "cái gốc" cải lương và thành công ở tân nhạc như Hương Lan.

Ở phần này, đạo diễn Trần Vi Mỹ đã khéo để chính Hương Lan kể lại cuộc đời của mình: "Hơn nửa cuộc đời gắn liền với nghiệp cầm ca, sân khấu và khán giả chính là cuộc sống của Hương Lan.

May mắn cho Hương Lan là đã được sinh ra trong một gia đình mang dòng máu nghệ thuật. Người đã tạo ra Hương Lan và cho Hương Lan cái duyên sân khấu này chính là cố nghệ sĩ Hữu Phước - thân phụ Hương Lan.

Tài năng của ông đã gắn liền với những vai diễn để đời như cậu Tư Kiên trong Con gái chị Hằng, cậu Tấn trong Tấm lòng của biển... Nhưng rất tiếc, ông ra đi rất sớm. Ngoài những vai diễn nổi danh, gia tài của ông để lại chính là Hương Lan của quý vị ngày hôm nay".

Khán giả ngồi kín Nhà hát Hòa Bình tối 2-6 - Ảnh: GIA TIẾN

Và những hình ảnh, giọng hát từ thời bà còn là "Thần đồng bé Hương Lan" hát Thiếu phụ Nam Xương ngọng nghịu lúc 4 tuổi, rất đáng yêu đã được phát lại trên sân khấu, nhắc nhớ một quãng đời gắn bó với âm nhạc, dài gần bằng cả đời người của Hương Lan.

Trong phần này, Hương Lan cũng không quên giới thiệu với khán giả quê nhà Hương Thanh - cô em gái cũng tài sắc không kém gì mình.

Hai chị em đã lần đầu cùng nhau tung hứng, hát và diễn cho thật "đã" qua ca cảnh được viết riêng cho liveshow Hương Lan: Duyên kỳ ngộ - Trưng nữ vương.

Hương Lan và em gái Hương Thanh trong ca cảnh Duyên kỳ ngộ - Trưng nữ vương - Ảnh: GIA TIẾN

Cải lương, một lần nữa qua tiếng hát của Hương Lan, thật ngọt ngào, duyên dáng, gần gũi, dấu yêu với sự xuất hiện của NSND Ngọc Giàu trên sân khấu.

Bên bàn phấn, bà chải tóc, chỉnh trang trang phục cho Hương Lan y như hồi xưa, cái hồi mà như bà kể: "Lần đầu con lên sân khấu, má đã thoa son, đánh phấn cho con".

Để rồi những câu vọng cổ đối đáp thể hiện tình yêu thương, quý mến giữa hai giọng ca của hai thế hệ, của thầy và trò... đã vang lên thật ấm áp.

Khách mời đặc biệt của liveshow Hương Lan là "má Ngọc Giàu", 2 danh hài Hoài Linh - Chí Tài đảm nhận vai trò dẫn chuyện cho đêm nhạc - Ảnh: GIA TIẾN

Dẫu là một đêm mưa gió, nhưng khán giả vẫn đến kín rạp hát Hòa Bình trong tối 2-6. Họ đến vì tiếng hát Hương Lan.

Và bà đã không làm họ thất vọng khi ca hay diễn đều như "gái đôi mươi".

Giọng hát lanh lảnh, điêu luyện trong từng làn hơi, tinh tế trong từng cách nhả chữ, không một lần rớt nhịp của Hương Lan khiến người xem như không thể tin vào tai, vào mắt mình.

"Hát như đĩa hát" là câu nhận xét mà nhiều khán giả đã nói thế khi thưởng thức đêm nhạc Một đời sân khấu của Hương Lan.

Current Time0:03

Duration0:48

Auto

Hương Lan hát Trộm nhìn nhau - Video: GIA TIẾN

Và thật kinh ngạc khi giọng hát ấy kinh qua tất cả các thể loại từ vọng cổ - cải lương cho đến nhạc tự tình quê hương (Tiếng hát từ cội nguồn, Lời ru tiếng nhớ, Em đi trên cỏ non, Sa mưa giông, Còn thương rau đắng mọc sau hè, Chiếc áo bà bà, Áo dài, Ngày đá đơm bông, Tình hoài hương… ) cho đến tình ca (Con đường xưa em đi, Ai cho tôi tình yêu, Trộm nhìn nhau, Nhật ký đời tôi, Tâm sự với anh, Con đường xưa em đi, Chuyện tình không suy tư, Thương hận, Tôi đưa em sang sông, Cây đàn bỏ quên...) đều nhận đuợc những tràng pháo tay nhiệt tình từ khán giả.

Thiết kế sân khấu của liveshow Hương Lan - Một đời sân khấu thay đổi liên tục, phù hợp với nội dung từng tiết mục - Ảnh: GIA TIẾN

Một đời sân khấu của Hương Lan làm mãn nhãn người xem với một sân khấu đầy màu sắc, tưng bừng, rạng rỡ như tiếng hát của bà, khiến người nghe "đã tai" bằng chính giọng hát có một không hai như giọng hát Hương Lan.

Nhưng dù đã tai đã mắt, khán giả vẫn thấy "thèm thèm", "thiếu thiếu".

Với một nghệ sĩ đã có 57 năm gắn liền với sân khấu, trải qua bao nhiêu thăng trầm và cả những biến cố trong cuộc đời, những gì đã được Hương Lan 'kể' trên sân khấu có lẽ vẫn còn quá ít.

Âm nhạc đã phải "nén" lại bằng những tiết mục liên khúc cho "tạm đủ" với danh sách những ca khúc được yêu thích của Hương Lan.

00:01:10

Hương Lan và Ý Lan hát Tình hoài hương - Video: GIA TIẾN

Những tâm sự về chuyện đời, chuyện nghề ở giai đoạn trưởng thành, xa quê hương - điều mà các khán giả khi đến xem chương trình cũng mong mỏi được nghe, được biết - vì lí do thời gian, đã không được chia sẻ thật trọn vẹn, đủ đầy.

Thôi thì hi vọng ngoài những tâm tư, tình cảm dành cho sân khấu cải lương, cho các đồng nghiệp và gia đình mà bà đã nhắc đến trong đêm diễn 2-6, trong cuốn DVD ghi lại đêm diễn này, công chúng ái mộ bà sẽ có cơ hội xem thêm nhiều tư liệu về bà, nghe thêm những tâm sự cho trọn Một đời sân khấu.

Một số hình ảnh trong liveshow Hương Lan - Một đời sân khấu: